Bogato zastawiony stół, rozświetlona choinka, cudowne kolędy… Zapewne tak większość z Was wyobraża sobie spotkania w gronie rodziny podczas Świąt Bożego Narodzenia. W naszym kraju posiadamy wiele tradycji związanych z tym czasem. Które z nich wywodzą się z Podhala? Jakie ciekawe zwyczaje panowały w gospodarstwach w poprzednich wiekach? Które z nich obecne są w kulturze do dziś? Zapraszamy do lektury!
1.PUSTE MIEJSCE PRZY STOLE
Przy każdym wigilijnym stole w większości domów zostawia się jedno puste miejsce, które jest przeznaczone dla zbłąkanych wędrowców. Dawniej na Podhalu takie miejsce było szykowane dla zmarłych przodków, aby podczas świąt mogli wspólnie z nami zjeść wieczerzę. Wierzono bowiem, że podczas wigilii do wiosek powracają dusze zmarłych.
2.GOŚĆ W DOM-…
Przesąd, który obecny jest do dziś w wielu częściach naszego kraju. 24 grudnia jedną z najważniejszych osób był gość, który jako pierwszy tego dnia przyszedł do gospodarstwa. Jeżeli był to mężczyzna- zwiastował dobrobyt i szczęście w następnym roku. Jeżeli natomiast była to kobieta- to koniec świata!
3. WIERZENIA
Górale uważali wigilię za magiczny czas. Istniało wiele przesądów, które organizowały cały dzień. Podczas wieczerzy stół opasano łańcuchem, aby nikt- ani domownicy, ani zwierzęta- nie opuścili gospodarstwa. Pod stołem leżała siekiera, która miała zapewnić pokój w rodzinie. Uważać trzeba było nawet podczas rozkładania sztućców oraz jedzenia- jeżeli na stole znajdowało się więcej łyżek, oznaczało to, że w przyszłym roku pojawi się nowy członek rodziny i odwrotnie- jeżeli było mniej, ktoś z bliskich w przyszłym roku umrze. Śmierć zwiastowało również wypuszczenie łyżki z rąk podczas jedzenia. Dodatkowo, tego dnia należało bacznie uważać na dusze zmarłych. Nie można było używać ostrych przedmiotów, żeby nie skrzywdzić żadnej duszy, podczas siadania należało się rozglądać, aby nie usiąść na naszym zmarłym bliskim… Cóż za ciężki dzień!
4. WRÓŻBY
Wróżby stanowiły ciekawszy element wigilii. Było ich wiele- dotyczyły przyszłego partnera, długości życia, wielkości plonów w kolejnym roku. Wierzono, że z tej strony, z której szczeka pies, przyjdzie przyszły mąż młodych panien. Długi cień rzucamy przez domownika na ścianę oznaczał długie życie, a przyklejony opłatek pod misą z ziemniakami zwiastował bogate zbiory tego warzywa w przyszłym roku. Biegano dookoła domu trzykrotnie, aby zobaczyć przyszłość rodziny, badano opady deszczu w przyszłym roku za pomocą soli i łusek cebuli…
5. POTRAWY
Wigilia była czasem, w którym przestrzegano ścisłego postu. W menu znajdowały się głównie ziemniaki, kapusta, groch, chleb oraz kołacz. Przygotowywano z nich różne potrawy, m. in. kłutę, czyli rozgotowaną kapustę z ziemniakami. Na żadnym stole nie mogło zabraknąć opłatka, który wystawiany był w piętce z chleba.
